Jim Muller Special Effects

Dat sommige types zich beter voordoen dan wat er werkelijk in de praktijk uitkomt daarvan was pyrotechnicus Jim Muller het ultieme voorbeeld. Ik leerde Jim kennen via Joop van den Ende, die nogal hoog van Jim opgaf zonder dat hij, Joop, enig idee had wat Jim daadwerkelijk op het gebied van technische en pyrotechnische effecten in huis had. Wat voor van de Ende vreemd was want meestal wist Joop ruim van te voren wat voor vlees hij in de kuip had en wie hij in huis haalde.

Het eerste contact tussen Jim en mij, Jim was gekleed in een overal van de Amerikaanse luchtmacht, was tijdens het opzetten van de toneelvoorstelling Moordspel. In dat stuk waren een aantal schieteffecten van essentieel belang. Tijdens voorstelling zou er op een aantal rekwisieten, een marmerbeeldje voorstellende een herderinnetje met schaapje in haar armen en op een Engelse bierpul, geschoten worden en die decoratiestukken zouden dan zichtbaar voor het publiek uiteen moeten spatten. Volgens afspraak zou Jim ruim voor de eerste try out daarvoor de benodigde apparatuur aanleveren. Verder was de eis dat de benodigde techniek altijd en overal inzetbaar zou zijn en bovenal zonder haperen zou functioneren. Jim, bij het horen van deze eisen haalde slechts zijn schouders op en verklaarde dat hij voor deze opdracht zijn hand niet hoefde om te draaien.  En om zijn statement kracht bij te zetten verhaalde ons vervolgens van een aantal pyrotechnische staaltjes waar hij in de loop der tijd aan gewerkt had en dan met name zijn werkzaamheden voor de Motion Picture Industry. Kortom Jim, dachten wij, was Hollywood. Zeker nadat Jim tijdens de koffie ook nog vertelde dat hij in het verleden voor de Amerikanen als helikopterpiloot in Vietnam had gevlogen.

Het decor voor Moordspel was klaar en zou over tweedagen in de schouwburg van Haarlem voor de eerste try out worden opgebouwd.

Wat alleen ontbrak was de apparatuur benodigd voor de technische (schiet)effecten. Omdat ik inmiddels bij de toneelclub tot producer was gebombardeerd en de acteurs en technici een tikje nerveus werden mocht ik Jim bellen en hem te vragen hoe ver het met de effecten stond en dat we er nu wel vaart achter wilden zetten vanwege de eerste try out. Jim, geheel relaxed, beloofde, na overleg met Joop, aan het eind van de middag naar het repetitielokaal te komen om een demo te geven met de doorhem bedachte en gemodificeerde apparatuur.

Ook liet hij weten dat dit stukje techniek ook door gerenommeerde Movie Pyrotechnici in de States gebruikt werd. State of the art dus.

Jim en Joop arriveerden gezamenlijk voor demo van het schieteffect. Jim pakte een kistje waarop een opvallende sticker geplakt was met een logo van een ontploffende bom, met daaronder de tekst:  “Pasop explosie gevaar”. Uit de kist haalde hij een grijs metalen bakje met allerlei gekleurde schakelaars en lampjes. Het kastje was verder voorzien van een aantal aansluitpunten voor elektrakabels en zat er aan de zijkant iets wat leek op het startslot van een automobiel met daarin een grote koperkleurige sleutel.

De effectkast werd aangesloten op het lichtnet en door Jim werd het stuk te schieten Herderinnetje voorzien van een iets wat leek op een mini rotje en verbonden via een draad met het effecten kastje.

Jim was klaar voor het effectueren van het effect, hij gaf ons aan om niet al te dichtbij de herderin te gaan staan, draaide vervolgens aan de koperen sleutel, een roodlampje begon te knipperen en een irritante  pieptoon gaf aan  dat het systeem bezig was zichzelf te activeren tot het punt dat er voldoende spanning in het effecten apparaat aanwezig was om d.m.v. een druk op de knop het schieteffect te activeren.

De pieptoon viel stil, Jim telde af. Drie, Twee, Een! En Jim drukte de knop in en met een luide knal sloeg een slaghoedje niet alleen een prachtig mooi minuscuul rond gaatje in het beeldje maar kwam het slaghoedje, nog rood gloeiend, precies tot stilstand onder het rechteroog van Joop van de E.

We waren sprakeloos. Niet alleen was wat Jim bedacht had onwerkbaar, maar was het minuscule gaatje in het beeldje voor het publiek in de zaal onzichtbaar en zou ook de hinderlijke toon vanaf het zijtoneel niet echt je dat zijn. Maar niet getreurd, nu Jim zelf in de praktijk had gezien hoe het effect in de praktijk er uit zag (bij hem op zijn Pyrotechnische atelier werkte het wel) zou hij de avond voor de eerste try out als het decor opgebouwd was de hele handel na een grondige Pyrotechnische make over opbouwen voor een final demo. Met andere woorden hij beloofde dat alles reg sal kom.

Het toneelstuk Moordspel speelde zich af in een grote kamer met overloop van een Engels landhuis. Op de schouw van de openhaard staan een aantal bierpullen en achter op een taboeret hoog op een zuil staat het herderinnenfiguurtje. Verder is het gehele decor enorm groot en hoog en zijn de wanden gedecoreerd met grote basaltblokken (een beetje een spookachtig landhuis).

Het decor ziet er, nog maagdelijk, prachtig uit en zeker nu we het voor het eerst, door een speciaal ingevlogen Engelse belichter, er sprookjesachtig uit. De bouwploeg en onze inspeciënt zijn net klaar met de bouw en het uitlichten als Jim, nu gekleed in een parka van de Franse para’s, arriveert en eigenlijk ongevraagd zijn spullen begint te instaleren.

Met een ladder tegen de zuil begon meneer een gat te boren, waarna hij een kabel met slaghoedje aan de herderin verbond, de overige kabellengte door de zuil heen frommelde, een gat in de achterwand boorde, daar het eindstuk van de kabel weer doorheen voerde en aan zijn effectendoos aansloot. Vervolgens boorde hij een gat in de schoorsteenmantel van de openhaard verbond hier een kabel met een bierpul en wederom aan zijn effectendoos. De Finale demo kon beginnen. Voor de juiste timing zou ik de schoten op het toneel afvuren (de acteurs waren al naar huis) en Jim zou dan samen met onze eigen inspeciënt de schieteffecten door te drukken op de effecten knop activeren.

Ik sta met het pistool op het toneel op de plek waar ook de acteur tijdens de voorstelling vanaf gaat schieten. Ik geef een commando aan de boys op het zijtoneel dat ik er klaar voor ben, lepel een gedeelte van de tekst uit het stuk op en haal de trekker over voor het eerste schot op het herderinnetje en draai me daarna richting openhaard richt op de bierpul en schiet….

Twee oorverdovende knallen!!!!!!

Boooooooooooom het herderinnetje, van gips, ontploft en wel zo dat beeldje geheel en al verdwenen is.

Booooooooooooom de bierpul, eveneens van gips, wordt als was het een raket gelanceerd, stijgt op, raakt het dak van het toneel, daalt en…

Het is net of het op het toneel een stuk lichter is. En dat klopt ook.

Door de ontploffing van zowel herderin als bierpul is er een Gipsstorm ontstaan die het sombere landhuis in een moderne witte ruimte heeft omgetoverd. Alles, maar dan ook alles,  was dus wit.

Ach dat hield alleen maar in dat we met spoed alle medewerkers van het decorbedrijf die nacht hebben moeten laten herdecoreren, alle rekwisieten gereinigd moesten worden, de trekken en lampen van gipsstof vrij gemaakt moesten worden. Maar ach soms zit het mee en soms tegen

Wat wel aardig was dat de effecten die ik bedacht had en waar we de gehele tournee mee gewerkt hebben een top kritiek hebben gehad in het Parool. Wel jammer dat ik toen ook Jim Muller, als maker, in deze kritiek werd. genoemd.

Blow Up België

Als je gedacht had dat de kennismaking met Jim Muller en zijn pyrotechnische activiteiten voor Joop van den Ende een reden was om nooit meer met dit baasje in zee te gaan, dan heb je het mis. Waarschijnlijk was het gage dat Jim voor een pyrotechnische klus zo gering dat Joop, zuinig als hij is, opnieuw voor Jim Muller gekozen had. De opdracht was als volgt, Jim zou voor de TV serie Dagboek van een Herdershond een explosie creëren gevolgd door een brand met veel vuur en vooral veel rook. De explosie zou plaats vinden aan de oever van de Maas bij Eijsden in Limburg, maar dan aan de Vlaamse zijde van de Maas. Om je een idee te geven hoe de scene met de titel “Explosie in de Mijn” zou verlopen het volgende. De laan naar de oever van de Maas in Eijsden verloop nogal stijl van boven aan de laan naar beneden aan de Maas. De camera had een plek boven aan de laan en in de verte richting Maas zou de explosie zichtbaar zijn en over het vuur en de rook zou dan later de aftiteling gemonteerd worden. Een scene met een lengte (veel titels) van ongeveer 3 minuten en verder van belang te weten is dat het hier een opname betrof bij een zojuist ondergegane zon. Voor de crew, zo’n 60 man NOS Televisie personeel, en een stuk of wat Joop van den Ende medewerkers trof het dat, buiten het personeel in de regiewagen, wij vrij waren en heerlijk vanaf een terras aan de Maas naar komende explosie en de brand konden kijken. Jim, samen met een hulpje, hadden buiten ons zicht de gehele dag besteed aan het plaatsen van brandbaar materiaal in Vlaanderen. De spanning steeg en Jim en zijn hulpje beide gestoken in een battledress stapten in een vel oranje rubber dinky boot en peddelden een kabel achter zich aanslepend naar onze, de Nederlandse, kant van de Maas. 

Bij een tv-monitor met koptelefoon opgesteld op het terras monteerde  Jim de kabel aan een kastje en zette de koptelefoon voor een cue uit de regiewagen om de explosie c/q brand te activeren. De spanning steeg en het moment suprême was daar. Jim drukte een hendel naar beneden en we hoorden een enorme knal! Beng! Horen en zien verging ons allen en de eerste enorme knal werd gevolgd door, daar leek het op, tien hysterisch gillende keukenmeiden waarbij we tegen de nachtelijke hemel bij iedere gil een witheet ding huizenhoog de lucht in zagen vliegen. Daarna vuur, veel vuur, daarna rook, heelveel verstikkende dikke rook! Inferno!

Vanuit de verte hoorden we, aan de Vlaamse kant, de sirenes van een aantal brandweerwagens die met loeiende sirenes onze kant op kwamen.

Als een speer pakten alle crewleden hun consumpties op en als een haas doken we onder in het café. Jim trok haastig het rubberbootje op de kant en verborg het ding achter een heg.

En Nee! Jim had geen vergunning om Vlaanderen in de hens te steken. Helaas voor ome Joop v.d. E. was de Belgische hermandad er snel achter wie achter de explosie en brand zat, het fik smeulde de volgende middag nog, en heeft het ongemak met vele Frankskes  moeten afkopen.

Alleen jammer dat de opname van de explosie en de brand totaal onbruikbaar was.

B&A

Omdat het theaterseizoen ten einde liep en mijn werkzaamheden voor het toneelstuk Moorspel mede daardoor zouden eindigen vroeg Joop v.d. E. me of ik er trek in had om de make up, rekwisieten en decoratie voor een nieuwe kinderserie met de titel Bassie & Adriaan op me te nemen. Ik hapte toe, mede omdat ik wel eens wilde weten hoe het bij zo’n Tv-film productie toe zou gaan. Een mens is immers nooit te lui om te leren. Ik kreeg een eigen bureau op kantoor van J. v.d. E. toegewezen samen met een dame die eveneens aan deze productie zou gaan werken. De volgende dag trof ik een stapel scripts aan met de tekst en alle verdere gegevens van belang voor deze kinderserie. Overdag hield ik me zo bezig met de voorbereiding van de serie en ’s avonds ging ik nog met Moordspel mee op tournee. Na een poosje gespit te hebben in de scripts had ik een complete lijst gemaakt van alle rekwisieten, kleding en wat dies meerzij  op de locaties. De 1^e draaidag stond gepland begin mei op een zaterdagnacht in Rotterdam waar we een droomscene zouden draaien op een verlaten kermis en daarna een achtervolging in een spookhuis. Hoewel het normaliter zo is dat je voor de daadwerkelijke opnamen c/q de start van een productie uitvoerig overleg over zo’n giga onderneming hebt had ik buiten mijn kantoor collega alleen de regisseur, zij het zijdelings, op kantoor ontmoet. De rest van de crew en de spelers waren mij tot dan toe onbekend. Samen met mijn collega reden we, in een kleine vrachtauto vol rekwisieten, naar het kermisterrein in Rotterdam. We stelden ons voor en maakten kennis met de gehele filmclub. Alleen vreemd was dat de producer die voor het vlekkeloze verloop van de opnamen (alle 13 delen die de serie telde) niet aanwezig was. Vervelend want hij wist wie het contact bij de kermislui was en in welke caravan wij deze persoon konden vinden.

Volgens het draaiboek zou de kermis weliswaar verlaten zijn maar alle lichtjes op de attracties zouden branden. En hij/zij zou ook het spookhuis openen voor de latere opnamen in het spookhuis. De opnamen zouden tegen vijf uur beginnen, maar na een uur wachten was de producer nog steeds niet gearriveerd en stonden wij daar echt op z’n zachtst gezegd voor lul. Ja, nee, een mobiele telefoon had je toe nog niet en contact met die vogel waar ie uitstak lukte dus niet. Tegen half zeven hoorde we vanuit de verte een somber motor gerommel en een antiek open race auto stuurde het kermis terrein op. In deze auto zat een man met zo’n ouderwets leren vliegeniersmutsje op compleet met stofbril en een witte wapperende zijden sjaal. De man zwiepte zichzelf lenig uit het racemonster, nam zijn muts en bril in de hand en stormde op een reuzenrad af, klom er in, en bovenop het gevaarte riep hij met luide stem: vanaf hier, dit standpunt, kun je de hele kermis in een shot vangen! Om daarna zich als een chimpansee met ware doodverachting naar beneden te laten zakken. Op de begane grond aangekomen kregen wij zijn naam te horen en ook allemaal een hand. Productie, productie, druk,druk,druk. Hardop denkend vervolgde hij, stoelen, ja stoelen hebben we nodig, ik dacht onderweg al dat er iets ontbrak. In de Bijenkorf in Amsterdam daar heb ik ze zopas nog gezien. Regiestoelen precies zoals in Hollywood, opvouwbaar en ze zitten heerlijk. De producer stapte in zijn bolide en reed weg, precies zoals de Lone Ranger  dat aan het einde van een cowboy film altijd deed.

En ik? Ik was geheel van slag of eigenlijk geheel uit het loodgeslagen. Want, godbetere, wie had J. v.d. E. aangetrokken om deze serie op te zetten en te begeleiden? Jim (Bloody) Muller!

 Naschrift.

Met enig kunst en vliegwerk is er die dag toch nog op de kermis gefilmd. Joop vroeg me ’s avonds in een kleedkamer ergens in het land of ik er iets voor voelde om de productie op me te nemen. Ik heb toen Ja gezegd en alles op het gebied van Film en Televisie productie mezelf moeten leren.

Jim Muller hebben nooit meer terug gezien en ook nooit meer iets van

gehoord.