1988 “A lovers question”
Via een bevriende relatie in België kwam ik aan een
baantje als leraar op een nieuw opgerichte filmacademie in het Belgisch
Limburgse Genk. Mijn rol daar zou zijn om een aantal studenten de weg te wijzen
op het film- en videopad. De gemiddelde leeftijd van deze studenten lag zo rond
de 28 jaar en de meeste van hen hadden al een universitaire opleiding achter de
rug. De academie werd gesponsord door een Europees fonds dat vrij gekomen was
naar aanleiding van de sluiting van de kolenmijnen in het Limburgse en bedoeld
om een nieuwe bron qua werkvoorziening aan te boren. En er waren zelfs plannen
om een groot filmstudio complex op het voormalige terrein van de kolenmijn te
bouwen. Na een aantal lessen door mij gegeven kreeg ik via, via, de opdracht om
een Jazz Concert in Brussel te capteren (Vlaams voor registreren van
beeldmateriaal) met daarbij het verzoek tot inzet en deelname van mijn
studenten. Trouwens vermelden waard is dat als het mijn studenten even te
moeilijk werd, qua opdrachten die ik hen gaf, zij mij altijd voorstelden om
eerst op ’t café een pintje te gaan vatten.
De opdrachtgever, The Arts Channel, hadden met hun
sponsoren (een Vlaams jeugdfonds en een
Europees fonds voor de kunst) afgesproken dat er voor de registratie van het
concert, buiten de studenten, minimaal vier crew leden uit België afkomstig
moesten zijn en het geluid door de BRT verzorgd zou worden en ik voor de rest vrij
was voor het aantrekken van de crew en apparatuur voor nodige broadcast opname
apparatuur.
Omdat ik een zeer goede relatie had met de technische
ploeg van de VPRO en zij over de juiste opname apparatuur en regiewagen
beschikte was mijn keuze wat betreft de Nederlandse ploeg snel klaar en hoefde
ik alleen nog maar met mijn Vlaamse relaties in de slag om de crew te
complementeren. De belichter en zijn assistent zou de vaste belichter van
Theater Ancienne Belgique zijn, en als gezegd het zaal
en opname geluid verzorgd door de BRT. Twee
Vlaamse cameralieden zouden voor deze klus de cameracrew van in totaal vijf
cameralieden completeren. Bij navraag, ik kende de Vlaamse broeders immers
niet, betrof het hier door de wol geverfde knapen en ik me dus over hun
vakmanschap geen zorgen hoefde te maken.
Productietechnisch zou de klus als volgt verlopen, 4
repetitie dagen met orkest en solisten en de 5e dag ’s middags een
doorloop compleet met camera’s en proefopnamen.
En later om 20.15 uur het concert met publiek ende
televisieregistratie. De 1e
repetitiedag viel op een zondag beginnende vanaf 10 uur ’s morgens.
Ruim op tijd vertrok ik vanuit Amsterdam en arriveerde
klokslag 9 uur op het parkeerterrein van het Brusselse theater. Ik liep naar de
artiesteningang en belde aan. Geen sjoege.
Na een paar keer aangebeld te hebben draaide ik brutaal
de deurklink om en een zware stalendeur ging steunend open. Ik deed het licht
in de gang aan en ging opzoek naar de organisatie van het concert.
Ik kwam, na een paar trappen te hebben beklommen, uit
in iets wat leek op een koffiebar. Omdat er verder niemand in het perceel
aanwezig was, en ik best een bakkie koffie kon gebruiken, startte ik het
espressoapparaat en nadat het ding voldoende espresso power had opgewekt liet
ik een kopje vol lopen. Na twee slokjes hoorde ik voetstappen achter me en keek
om. Achter me stond een lange, ietwat onzeker op zijn benen staande, donkere kroesharige
meneer. Hi! was zijn korte introductie. En vervolgde in het Amerikaans, waar is
iedereen? In mijn beste Engels antwoordde ik, Ik heb geen idee. Maar laat ik
mezelf even voorstellen ik ben Peter en ik kom uit Amsterdam, Holland, en het
is voor mij ook de eerste keer dat ik hier in dit theater ben. Wel, ik ben
Yousseff Yancy trompettist en Theremin speler en ik ben zojuist geland vanuit
New York. Koffie? vroeg ik aardig. Yep! Coffee a lot of Coffee, I’m tired
and sleepy after my long journey. Ik
maakte een extra groot bakkie voor Yousseff en hij nam een slok en keek me dromerig
aan. Holland hé? Ja ik kom uit Holland. Dan ken jij vast, er volgde een naam,
in den Haag waar ik altijd mijn trompet laat repareren. Ik denk als ik nog
langer hier moet wachten dat ik dan maar even naar Den Haag ga. Ik maakte
aanstalten Yousseff er van te overtuigen dat even naar Den Haag vanuit Brussel
er niet in zou zitten als er dadelijk gerepeteerd moest worden, maar hield me
in. De uren verstreken waarbij ik Yousseff constant bezig hield met mijn gelul
en koffie. Want als er maar even een pauze viel, wilde Yousseff als nog naar
zijn Trompettenman in Den Haag.
Om 13 uur arriveerde eindelijk de organisatie en een
aantal orkestleden.
De eerste repetitie dag kon beginnen. Na een aantal
besprekingen met de mannen en vrouwen van het theater, nam ik de wijk of beter ik
nam voor de rest van de dag en avond vrij.
De tweede, de derde en vierde dag gingen simpel weg op
naar het luisteren naar het repeterende orkest en maakte ik samen met de door
mij aangetrokken regisseur zo af en toe wat aantekeningen van wie wat waar van
de orkestleden soleerden en dergelijke.
Maar eigenlijk verliepen de repetities dermate chaotisch,
omdat er telkens orkestleden ontbraken er voor mij en mijn regisseur niets was
waar we later tijdens de opnamen mee van acquit konden.
Wel gaf David Lynx zanger en organisator van het
concert met handgebaren aan dat zowel het orkest als de solisten van links het
podium zouden opkomen. Voor ons alvast een eerste aantekening dat camera 2 gericht
op de rechterzijde van het toneel daar de opkomende artiesten moest opvangen en
natuurlijk goed, qua kader, in beeld moest brengen.
De vijfdedag, de generale en opnamedag begon prima.
Niet alleen was de cameraploeg en de regiewagen vanuit Nederland op tijd, maar
ook waren alle Vlaamse captatie collega’s aanwezig.
Alleen de BRT audio wagen zou iets later komen want
zij, zo hadden ze mij de dag ervoor uitgelegd dat zij de vorige avond na de
repetities het meeste al hadden opgebouwd en er nu alleen nog maar twee
microfoons op de audio registratie en mixage wagen hoefde te worden
aangesloten. Onze crew ging vlot aan het werk en na twee uur bouwen, 12.00 uur
stonden alle camera’s in het theater voor videoregistratie paraat en was ook
alle apparatuur in de regiewagen operationeel. Alleen waren de BRT audio
technici, het was inmiddels 12.15 uur, nog steeds niet aanwezig voor de
aansluiting van de PA in hun geluidswagen aan onze televisiewagen. Klokslag 13.00 uur melde zich twee heren beiden
gestoken in een grijze stofjas bij mij met de mededeling dat zij het geluid
kwamen aansluiten. Ze plaatsten één microstandaard aan de linkerzijde van het
toneel recht voor een grote geluidsbox en deden dit ook aan de rechterzijde van
het toneel. Daarna rolden zij twee haspels uit liepen er mee naar hun
geluidswagen buiten op het parkeerterrein verbonden de twee haspels met hun
geluidswagen en trokken vervolgens twee audiokabels naar onze regiewagen met de
boodschap aan onze VPRO technicus: allee
uw stereo! Onder het terug lopen naar hun geluidswagen draaide ze zich nog even
om en riepen, we hebben alles alvast afgeregeld maar er zit toch nog zo’n 20 procent frituur
op de lijn maar daar werken we later nog wel even aan. We gaan nu eerst efkes eten.
En nog voor ik iets kon uitbrengen sloten ze de geluidswagen af en liepen in
rap tempo de parkeerplaats af richting.
20 procent frituur op de lijn? Ik opende de regiewagen
en vroeg aan mijn geluidsman wat betekent 20 procent frituur op de lijn? Zijn
antwoord was kort maar krachtig, dat is Vlaams voor ruis! Heel veel ruis!
En om mij duidelijk te maken wat 20% frituur op de lijn
betekende schoof hij een audio fader open en het leek net of de regieruimte
zich vulde met het geraas bij windkracht acht. Het enige wat ik kon uitbrengen
was, Getverde, Godverdomme! We gaan verdomme zo opnemen!
De generale repetitie verliep, op een paar kleine
puntjes na goed. Mede doordat onze Nederlandse geluidsman zelf een aantal
microfoons had geplaatst en buiten de BRT wagen om op ons opname systeem had aangesloten.
Mijn studenten had ik de opdracht gegeven om op het balkon van het theater een
rails te instaleren met daarop een door hen te monteren rijdend statief met
daar weer op een door hen te instaleren camera. In vaktermen een rails met
dolly en camera. Waarbij telkens een team bestaande uit elk drie studenten de
rails, dolly, en camera moesten opbouwen en daarna weer afbouwen. Alleen het
laatste team hoefde alleen maar op te bouwen en pas na afloop van het concert
de rails, dolly en camera af te bouwen. De camera op de rails was erg
belangrijk omdat deze camera de broer van James Baldwin, David Baldwin zou
volgen tijdens zijn opkomst en gang naar een katheder opgesteld aan de uiterste
linkerhoek van het toneel. David Baldwin zou, als verteller, de verschillende
onderdelen van het concert d.m.v. teksten en poëzie uit het rijke oeuvre van
James Baldwin met elkaar verbinden. Voor de opkomst van David Baldwin, gelijk
de start van het programma, was bedacht dat hij in het halfduister zou opkomen slechts
uitgelicht met één enkele volgspot. Zijn opkomst werd verder auditief
ondersteund door een weergave van een opgenomen Psalm gezongen door zijn
overleden broer James Baldwin.
Echt een belangrijk punt voor de belichter om op het
juiste moment de volgspot in te schakelen en met het volgen te starten. Want
een donkere meneer, tegen een zwarte achtergrond, afgezet met zwarte gordijnen,
staande op een zwarte vloer geheel in het duister zou nou niet bepaald een
Hollywood start van een Concert en een TV productie zijn.
De generale was voorbij en wij keken in de regiewagen
met de crew nog even naar de opnamen en sloten af met een korte regiebespreking
voor de opnamen ’s avonds en maakten een afspraak om nog even ergens met z’n
allen te gaan eten. De orkestleden, de solisten en de organisatie hadden elders
een dinerafspraak. Ik schoot wel nog even een dame van The Arts Channel aan,
omdat ik het gevoel had dat er iets niet klopte met betrekking tot de televisie
contracten van de Amerikaanse solisten. Maar nadat ik mijn twijfel had geuit
bezwoer ze mij dat alles contractueel qua rechten en zo met de organisatie
geregeld was.
Klaar voor de start?
Tijdens het eten namen mijn twee Vlaamse cameralieden,
tegen mijn niet geringe verbazing, afscheid met de mededeling dat zij vanwege
strenge vakbondsregels niet aan de avond captatie konden/mochten meewerken. Maar
ook dat zij voor twee nieuwe cameralieden gezorgd hadden. Kortom daarover geen
paniek.
Het is klokslag 20.00 uur de zaal zit vol en klaar voor
de aanvang van het concert. Langzaam dooft het zaallicht om halverwege weer
naar een volle stand toe te gaan.
De assistent belichter kijkt vertwijfeld om en laat de
volgspot zakken.
Nu gaat het TL licht op het podium aan en een baasje
komt het toneel op gelopen. En probeert in het Frans iets uit te leggen, maar
wordt gelijk door de hele zaal uitgejoeld en uitgefloten. Ja dat heb je als er
met grote letters door heel Brussel spandoeken hangen dat dit concert mede
georganiseerd is in de week van de Vlaamse Jeugd en de Muziek.
Baasje af ander baasje op met de mededeling, nu in het
Nederlands, dat het publiek nog even de zaal kan verlaten omdat door niet nader
te noemen omstandigheden de aanvang van het concert een uur vertraging heeft
opgelopen. Wel is er voor allen een gratis pintje in de foyer. Nou ik wist
genoeg. Ik wist zeker dat de Amerikaanse musici commentaar hadden op de
geplaatste camera’s in de zaal en dat zij of meer gage zouden ontvangen of dat
anders de camera’s verwijderd zouden moeten worden en daarmee ook de
concertopnamen zouden komen te
vervallen. Na een uur mocht het publiek de zaal weer in en nadat een
dame van de Vlaamse Jeugd muziek organisatie de zaal haar excuses voor het late
begin van het programma had aangeboden kon het programma beginnen. Langzaam
werd het duister in de zaal en op het toneel, David Baldwin kon aan zijn
opkomst, muzikaal begeleid door de stem van zijn overleden broer James beginnen.
Het was heel donker. De volgspot liet verstek gaan. De rijder met de camera op
de rails welke David Baldwin bij zijn opkomst moest volgen gaf een pikzwart
plaatje, maar gelukkig voor de cameraman was wel waar hij met de camera, na het
rijden, terecht moest komen, namelijk schuin boven de katheder waar David
Baldwin zijn teksten zou gaan oplepelen. Wat voor ons en het publiek wel aardig
was dat wij zacht gevloek hoorden van een onzichtbaar type dat probeerde niet
over alle muziekinstrumenten, versterkers en kabels en dergelijke te
struikelen. En natuurlijk ook op de tast het spreekgestoelte in de duisternis
moest vinden. De Gospel tape was klaar en het licht op het toneel floepte
eindelijk aan precies op het moment dat de camera op de rails na een
onzichtbare rit tot stilstand kwam. David Baldwin stond in beeld en na een
seconde of twee ook weer niet.
De laatste groep studenten waren, door de diner break
’s middags vergeten een aantal moeren aan te draaien waardoor de camera op het
rijdend statief als een doodvogeltje halverwege balkon en zaal schuin boven het
hoofd van David Baldwin hing.
Welk een geluk dat de cameraman nog net de vallende
camera met een gedeelte van een kabel aan de rails vast kon knopen zodat het
apparaat niet op de kop van meneer Baldwin was gevallen.
Het orkest was klaar om door onze cameralieden op het
toneel opgevangen te worden en via de intercom hoorde ik de regisseur de que
attentie voor opkomst links geven en ik zag de lenzen die kan op gericht gaan.
Het orkest kwam van rechts op. Later begreep ik dat de artiesten tijdens hun
diner besloten hadden de opkomst, zoals de hele week gerepeteerd, veranderd
moest worden vanwege het ballet en wat extra ruimte voor een aantal solisten.
Dat we de opkomst van het orkest in zijn geheel misten kwam ook door de alertheid
van de nieuwe Vlaamse cameralieden, die, naar later bleek, voor het eerst voor
een televisie productie werkten en eigenlijk alleen maar met cine-film camera’s
hadden gewerkt. Dat hield in dat zij ondanks dat ze via een koptelefoon met de
regie verbonden waren niet wisten dat je dan ook het geluid van zo’n ding moest
aanzetten om de regieaanwijzingen te kunnen horen. Gelukkig konden we hen dit
in de pauze duidelijk maken en de koptelefoons in schakelen. Na de pauze ging
de voorstelling verder en zou het concert afgesloten worden met een solo op
Tuba, van de Gospel uit het begin van het concert, van een daarvoor speciaal
uit Amerika ingevlogen musicus Bob Steward. Het toneellicht ging langzaam naar
een zeer lage stand en Bob Steward begon uitgelicht met de volgspot zijn tere
solo. De cameraman op het toneel toverde een plaatje in het halfduister
tevoorschijn van een onderuitgezakte trompettist ergens in het orkest. Vanuit
de regie hoorde ik op mijn intercom de regisseur heel hardschreeuwen de Tuba!
Ik wil de Tuba in beeld nu! Een korte klik, de cameraman vroeg boven het
gevoelige tuba geluid dus hoorbaar in de zaal uit: Wat is een tuba? De regie:
Een blaasinstrument verdomme hij staat rechts achter je! De cameraman: Oh u
bedoeld een toeter maar allee dit is toch ook een toeter. De regie: maar deze
toeter is een trompet lul en je ziet toch dat hij niet speelt!
Na afloop hadden we een gezellig samen zijn in de
theaterbar. Op mijn vraag waarom de opkomst van David geheel in het donker was
verlopen kreeg ik het simpele antwoord ach peter ik vond het schoner.
De vraag van het verschil in toeters was al tijdens de
voorstelling opgelost en het antwoord op de vraag waarom de camera op de rails
niet goed gemonteerd was werd door mijn studenten simpel afgedaan met de kreet:
Peter laat ons toch gezamenlijk een pintje vatten.
De concertregistratie werd een maand later, na heel
veel knip en plak werk in de eindmontage, door The Arts Channel uitgezonden.
Helaas voor dit kanaal kwam er niet lang na de uitzending van het concert een
einde aan deze kunstzender. Ook ging na een poosje het Vlaams Beeld Centrum ter
ziele. Niet omdat de opleiding niet deugde maar wel omdat het gewest Antwerpen
het opleidingsbudget van Vlaams Limburg onterecht aan het onderhoud van wegen
had besteed.
Maar of ik daarvoor mede verantwoordelijk was?……wie
weet!
1988 Theater Ancienne Belgique
Brussel
James Baldwin Project Live Jazz – Poëzie – Ballet
A lovers question
James Baldwin † Teksten en intro Gospel
“precious lord”
Pierre van Dormael Gitaar
& Muziek
David Lynx Zang,
Percussie & Muziek
Youseff Yancy Trompet
& Theremin
Toots Tielemans Mond
harmonica
Steve Coleman Alt
sax
Chris Joris Percussie
& muziek
Diederik Wissels Piano
Michel Hatzigeorgiou Bas
Byard Lancaster † Saxofoons,
Fluit, percussie, zang & muziek
Pierre Vaiana Tenor
sax
Slide Hampton Trombone
Jimmy Owens Trompet & Hoorn
Bob Stewart Tuba
Deborah Brown Zang
Victor Lazlo Zang
Tejan Karefa Zang
